Workshop: Grenzen aangeven (+ tips)

Je eigen grenzen leren kennen, grenzen aangeven en grenzen stellen zijn vaardigheden die wat zelfreflectie vergen. De meeste mensen die bij ons een trainings- of coachingstraject komen doen zijn zich niet of nauwelijks bewust van hun (belemmerende) gedrag als het gaat om hun grenzen. En wanneer ze zich wel bewust zijn, vinden ze het maar al te moeilijk om zich eraan te houden hun eigen grenzen te bewaken. Nee zeggen is lastiger dan het lijkt!

Op deze pagina vind je Informatie over onze workshop grenzen aangeven. Ook vind je tips en oefeningen waarmee je zelf aan de slag kunt om grenzen aangeven in jouw leven toe te passen.

We gaan dieper in op het onderwerp: grenzen

Als je de pagina met de 5 tips over grenzen aangeven in relaties nog niet hebt gelezen, dan raden we je aan dat eerst te doen!

Topics die we behandelen

• Leer grenzen aangeven, grenzen bewaken en grenzen (her)kennen.
• Bewijs- en prestatiedrang verminderen.
• Zonder schuld, schaamte of negatieve gevoelens vaker doen wat voor jou goed voelt.
• De kennis en kunde om een evenwichtige relatie aan te gaan met jezelf en met anderen.
• De basis voor persoonlijk leiderschap waarin je leert je eigenwaarde te behouden.
• Persoonlijke grens aan te voelen en te voorkomen hoe je jouw grenzen overschrijdt.
• Vanuit leiderschap en zelfinzicht ga je ook andermans grenzen inzien, hoe grenzen overschreden worden en hoe je relaties verbetert. Je kunt meer verantwoordelijkheid nemen om je eigen perspectief te delen en behoeften te vervullen.
• Op een assertieve manier (meer voor jezelf en je eigen belangen opkomend) communiceren, met respect voor de ander.

Het lijkt een hele waslijst, maar alles staat met elkaar in verbinding. Als je de basis kent gaat de rest vanzelf, dit maakt de grenzen aangeven oefeningen die je leert zo effectief. Het verandert daadwerkelijk je belemmerende gedrag dat ervoor zorgt dat jij het zo druk hebt, moe bent of niet goed genoeg voor je zelf zorgt en opkomt.

Jouw blinde vlek is het probleem

Je eigen belemmerende gedrag dat keer op keer in jouw leven terugkomt noemen we ‘de blinde vlek‘. De meeste mensen weten niet wat hun blinde vlek is. Anderen hebben wel een idee van wat hun blinde vlek is, maar hebben moeite om verandering te brengen en vallen steeds terug in oude gewoontes en patronen, waardoor echte verandering uitblijft.

Keer op keer over de grens heen gaan

Voor velen is het de normaalste zaak om eigen gevoelens te negeren of aan de kant te zetten omdat dit zo is aangeleerd. Vaak wordt vanaf jonge leeftijd al geleerd om grenzen goed aan te leren door consequenties te voelen of ervaren indien je dat niet doet. Uiteraard hebben we het hier niet over het goed aanleren van de eigen persoonlijke grenzen, maar grenzen zoals:

• Regels
• Normen en waarden
• Onze cultuur
• Opvoeding
• …en grenzen die vanuit onze directe omgeving worden meegegeven.

Aangeleerd (belemmerend) gedrag herkennen en ombuigen

Als kind leer je bijvoorbeeld al snel om deze (externe waarden) over te nemen en daarbij verder van je eigen gevoelens af te komen. Je verliest de verbinding met jezelf. Luister je als kind goed naar je eigen wensen, verlangens en gevoelens dan wordt je al snel als tegendraads of eigenwijs bestempeld. Je kunt rebellen of een grote mond geven, maar dat wordt snel de kop in gedrukt. De meeste van ons hebben niet goed geleerd om te gaan met het aangeven van eigen grenzen, het stellen van grenzen en het vasthouden aan die grenzen. Niet voor niets loopt onze praktijk vol met cliënten die hierbij hulp nodig hebben. En niet voor niets zien wij een hoog verzuim percentage bij bedrijven (vooral in de zorg).

Leer grenzen aangeven op een respectvolle manier… oefening baart kunst

Bij ons in de praktijk komen elke dag mensen die moeite hebben met grenzen aangeven, wat tot problemen leidt zoals: uitgeput zijn, schuldig voelen over zichzelf, escalatie bij partner, dominante mensen aantrekken, niet goed genoeg voor zichzelf zorgen en meer gerelateerde problematiek.

Oefening grenzen aangeven

We pakken de genoemde problemen aan door gerichte oefeningen uit te voeren binnen het traject van 4 trainingen, maar om meer mensen tegelijk te kunnen helpen bieden we op deze pagina de workshop: grenzen stellen aan!

Door de toenemende vraag op dit onderwerp zijn we ondertussen bezig met het samenstellen van een losse training – grenzen aangeven – waarop we dieper ingaan op het onderwerp en op locatie (in een open groep) met elkaar aan de slag gaan.

Grenzen aangeven moet je praktisch leren

Door slechts een aantal oefeningen specifiek toe te passen leer je al beter met jezelf (en je relaties) om te gaan. Met de (korte) workshop van twee uur leer je:

• eigen (belemmerende) gedragspatronen inzien
• eigen grenzen herkennen
• inzicht in hun bewijs- en/of prestatiedrang
• emotie en energie regulering: hoe je door middel van grenzen stellen en grenzen aangeven beter om gaat met eigen gevoelens en behoeftes.
• Je krijgt meer waardering voor jezelf
• Je leert beter nee zeggen op een positieve manier

Ook kom je erachter waarom je over de grenzen heen gaat. Zodra je dit zelf kunt inzien, kun je het niet meer ont-zien. Dit levert in de oefeningen vaak hilarische, maar ook confronterende momenten op. Het kan hard aankomen en emotie opwekken wanneer je jouw eigen grote blinde vlek helder krijgt.

‘Heb ik dit al die tijd echt gedaan, wauw!’

Keihard nee zeggen hoeft niet

Je leert: nee te veranderen naar: ja dat zou kunnen, maar… Voor de meeste mensen wordt het woord nee ervaren als een afwijzing. Het geeft een negatieve lading. We willen niet graag een ander kwetsen en we beschermen onze eigen reputatie. Je doet het dan maar gewoon uit goed fatsoen, beleefdheid of omdat je jezelf wilt bewijzen.

Geef nooit op

We zijn zo ‘geprogrammeerd’ dat we gewoonweg niet snel opgeven. De meeste mensen doen even wat extra stappen, terwijl we onze grens al hebben bereikt. Vooral in groepsdruk (werkvloer, familie, school) wordt je eigen grens veel vaker overschreden dan je zou willen. Kom je thuis na een dag werken, familiebezoek of van school, dan kan het zomaar zijn dat je volledig bent uitgeput. Netflix aan met een drankje erbij is iets wat maar al te vaak voorkomt.

Je pusht the limits – tot je verbinding met jezelf verliest

Stel je voor dat je gaat trainen met een personal trainer en hij vraagt je om nog 10 herhalingen te doen van een oefening. Als jij dan afwijst door nee te zeggen en te willen stoppen, zal hij extra hard pushen om jou de laatste 10 herhalingen toch te laten doen. Je grenzen verleggen bij sport is eigenlijk gunstig omdat het je een sterker lichaam geeft. Echter, dit principe passen de meesten van ons ook toe in het dagelijks leven en dan levert het helaas géén extra gezondheid op. Wel zien we dat deze mentaliteit een hoger verzuim percentage oplevert.

De uitkomst van de oefeningen

De uitkomst van onze training en oefeningen is dat je gezondere beslissingen kan nemen, energie overhoud aan het einde van de dag en een gelukkiger leven kan leiden, door juiste beslissingen te nemen. Beslissingen die jou in eerste instantie meer opleveren dan ze kosten.

Kortom, het volgen van gedragstraining – zoals wij dat noemen – geeft meer zelfkennis en helpt je beter in verbinding te staan met je eigen gevoel.

Persoonlijk leiderschap verbeteren

Nog een voordeel van het veranderen van jouw zelfinzicht op het gebied van grenzen is dat je gezondere situaties (zoals een relatie, gezin, familie of je plek in de groep) creëert voor jezelf. Je wordt letterlijk een betere leider over jezelf. Als jij een betere leider wordt over jezelf en jouw behoeftes beter kunt vervullen, dan zorg je beter voor jezelf. Je gaat je beter voelen. Je gaat jezelf waardevoller voelen (dus minder waardeloos). Als jij jezelf waardevoller voelt, gaat ook jouw gedrag waardevoller worden.

Wordt jij een betere leider van jezelf dan heb jij meer te bieden aan jouw wereld. Zo weten anderen dat jij ook je plek in neemt. Zij weten wat ze aan jou hebben en kunnen op jou bouwen. Zo ontstaan gezondere en eerlijke relaties.

Heb jij zelf leiding te geven over je gezin of op je werk? Dan geeft het inzicht van grenzen aangeven en je belemmerende gedrag hierin zoveel meer. Wat je zelf leert over grenzen, geef je ook de ander mee. Zodat de mensen om jou heen ook beter leiderschap leren en durven nemen. Ook voor hen geldt dat persoonlijke grenzen leren kennen en aangeven een aanwinst zal zijn op de relatie die ze hebben met jou en met anderen.

In deze workshop maak je in 2 uur tijd kennis met de fysieke oefening ‘respectvol grenzen stellen’.

Juist door het fysiek te maken van wat je in theorie leert, wordt de oefening al in het moment van de workshop effectief!

Grenzen aangeven: Situaties uit de praktijk

Hieronder volgen veel voorkomende situaties die we in onze praktijk tegenkomen. We behandelen verschillende casussen zodat je een compleet beeld krijgt van wat er speelt in onze maatschappij en vooral in de werkcultuur.

Pleasen, te vriend houden en conflicten vermijden (assertiviteit onder niveau)

Ooit van de term pleasen gehoord? Vooral de wat meer gevoeligere types die vaak meer in zichzelf gekeerd zijn uiten zichzelf niet zo en slikken hun woorden in. Terwijl de extraverte persoonlijkheid sneller vertelt wat hem of haar dwars zit. De kans ontstaat in een relatie (welke vorm van relatie dan ook) dat er een onbalans ontstaat. Een ongezonde balans tussen dominantie en onderdanigheid, wat vooral voor de (toekomstige pleaser) onprettig voelt.

Dit zie je ook op de werkvloer. Bijv. een tactloze extraverte leidinggevende of dominante collega’s. Zij die wel assertief zijn overrulen de minder uitgesproken en assertieve personen veel sneller, waardoor die zich niet gehoord kunnen voelen en verder hun schulpje inkruipen, door zichzelf nog minder te uiten.

Of ze uiten zich op ongezonde en indirecte manier door bijv. roddelen over de ander (passieve agressie). In het bijzijn van de ander resulteert dit in conflict vermijdend gedrag, geen nee kunnen zeggen of er alles aan doen om maar gewaardeerd of erkend te worden, dit noemen we pleasen.

De ander waar zij de respect en goedkeuring van willen staat boven henzelf. Ze lopen op hun tenen en staan continu op scherp in het bijzijn van de dominante ander.

Casus: Vingers wijzen en jezelf slachtoffer voelen van je situatie

In het werkveld zie je het veel naar voren komen: de planning is niet dicht te krijgen vanwege een personeelstekort en verzuim op de afdeling. Je wordt wéér gebeld… Of je alsjeblieft wil komen werken want je bent de laatste die de planner belt… Jij zegt maar weer ja, want je voelt je verantwoordelijk. Je kunt je collega’s, klanten of cliënten toch niet laten zitten? Maar wat is het gevolg van ‘ja’ zeggen?

Ten eerste dat je zelf al je grenzen overgaat in sommige opzichten, omdat je het niet doet omdat je het zelf wil, maar omdat je je verplicht voelt. Vervolgens zul je ook merken dat een ander je grenzen niet meer respecteert, want ze weten jou steeds vaker te vinden als er een extra dienst moet worden gedraaid. En je hoort het jezelf misschien wel zeggen: “Ik doe het wel…” “Het is nou eenmaal zo!”, “Mijn collega’s hebben het ook al druk!”, “Wie gaat het anders doen?”, wat allemaal vormen zijn van slachtofferschap. Het is goed bedoelt, maar helpt het je ook verder? Of ben jij uitgeblust en ongelukkig terwijl je collega’s te vaak hun grens aangeven en nooit ‘ja’ zeggen op die extra dienst. Waarom doen ze dat niet? Omdat jij altijd ‘ja’ zegt!

Vaak maken we ook het probleem wat gevormd wordt als we ‘nee’ zeggen heel groots. We denken dat alles van onze ‘ja’ afhangt en dat er anders geen enkele oplossing is voor het probleem. Maar is dat echt zo? Of wordt het ook wel opgelost als jij deze keer wel ‘nee’ zegt?

Sterker nog, verklein je het probleem niet juist door nu ‘nee’ te zeggen, zodat je op een moment dat je wel energie en tijd hebt veel meer kunt geven? Ach, we weten het ook allemaal wel… Maar ja… nu nog doen!

Casus: Ongezonde relatie, de grens nabij (het gevaar als je geen grenzen aangeeft)

Man en vrouw komen bij ons met de vraag of we ook relatietherapie aanbieden. Dat kunnen we wel en zij formuleren hun probleem. Hij is ondernemer, zij werkt voor een baas. Als ondernemer heeft hij veel verantwoordelijkheden. Een eigen bedrijf vraagt veel in tijd en energie. Maar zijn vrouw is boos, want hij heeft geen tijd voor het gezin. Is niet echt aanwezig als hij vrij is omdat hij continue over zijn grenzen gaat en blijft piekeren of alles wel af is en klaar is.

Zijn gedachten overrulen zijn gevoel. En als je zelf ondernemer bent, weet je dat het werk nooit klaar is. Zijn vrouw ziet waar zijn grenzen liggen, maar voor hem lijkt het een blinde vlek. Als we aan de slag gaan zien we ook waar zijn please gedrag vandaan komt. Hij wil niemand kwetsen. Als klein kind zag hij al hoe zijn vader veel moeite had met grenzen stellen. Ten koste van zijn gezin, vrienden en vrijheid. Hij wilde niemand teleurstellen en stelde daarmee misschien wel iedereen teleur, vooral zichzelf. Tot ernstige fysieke klachten aan toe werd hij geteisterd door zijn tekort aan grenzen stellen. Nu deed hij als volwassen man hetzelfde als zijn vader.

In onze trainingen is de man bewuster geworden van zijn eigen gedrag met als doel gezondere relaties te krijgen, zonder dat hij (te vaak) in een pleasende rol terecht komt en over zijn eigen grenzen gaat. Vaak hechtte hij te veel aan de mening van anderen of had hij een intern stemmetje (interne criticus) die ‘egoïstisch gedrag’ afkeurde. Hoewel een gezonde mate van egoïsme juist je eigen gezondheid beschermt. Deze man leerde inzien dat grenzen bakenen o zo belangrijk is. De nieuwe inzichten hebben ervoor gezorgd dat hij meer eigen waarde kreeg en daardoor meer zijn eigen grenzen respecteert.

Waarom velen van ons de vaardigheid van grenzen stellen niet goed (genoeg) beheersen?

We leren met vallen en opstaan, letterlijk. Als kind leer je lopen door vallen en opstaan. Een natuurlijk proces waarbij onze ouders trots zijn als we de eerste stapjes zetten. Al gauw lopen we door het hele huis en gaat er een nieuwe wereld voor ons open. De grens is verlegd! Onze ouders komen er snel achter dat het leuke er vanaf is. Er komen nieuwe grenzen: regels en milde consequenties. We leren het woordje NEE, dat mag niet. En vaak zijn we het daar niet mee eens. Dat laten we dan ook blijken met veel geluid. We komen voor onszelf op en delen onze emoties op een natuurlijke primitieve manier.

Je gevoelens uiten, presteren leren communiceren: je eerste school jaren (en overtuigingen)

Het primitieve wordt al gauw verminderd zodra we naar school gaan. We spreken ons minder uit en worden beschaafder. We leren al gauw dat prestaties worden gemeten aan de hand van cijfers. Ook worden nieuwe overtuigingen aangeleerd zoals religie, sociale hiërarchie, normen en waarden, cultuur etc. Een laag cijfer heeft in sommige gezinnen zelfs straf als consequentie, terwijl hoge cijfers (een 9 of 10) als norm worden gehanteerd. Wat doet dit met het kind denk je? Je wordt gevormd!

Waar grenzen liggen, leer je niet goed in de huidige maatschappij

In de huidige maatschappij heerst hoge prestatiedruk, een hoog verwachtingsbeeld en wordt veel doorzettingsvermogen geëist. Dit ontstaat al om op jonge leeftijd door naar school te gaan, wat overigens een verplichting is in Nederland. Er wordt niet gekeken of iemand er emotioneel gezien klaar voor is, je bent gewoon verplicht om vanaf 5 jaar naar school te gaan.

In die jonge jaren ontstaan er al veel overtuigingen die je vanuit school meekrijgt. We leren mee te gaan in een groep, ons aan te passen en worden op jonge leeftijd geconfronteerd met onderlinge verschillen (pesten). We worden getest en beoordeeld volgens een algemene maatstaf, het cijfersysteem, en algemene schoolvakken zoals taal, rekenen of schrijven.

De eigenwaarde van kinderen zit daarom vaak gekoppeld aan een prestatie zoals een schoolcijfer

Om aan deze verplichtingen en verwachtingen te voldoen (met de nadruk op voldoende!) worden we vaak te veel belast en overschrijden we onze eigen grenzen, omdat we ons meten aan andere kinderen. Vaak zien we dat dit de eerste 20 jaar van ons leven nog wel lukt, daarna zien we steeds vaker (en soms al eerder) dat hierdoor allerlei fysieke en mentale klachten ontstaan. Voornamelijk doordat men aangeleerd is om continu over de persoonlijke of fysieke grenzen heen te gaan. Dit leidt tot overbelasting van het hele systeem, langdurige stress, zelfs burn-out, een laag zelfbeeld, weinig zelfvertrouwen, prestatiedruk, faalangst, perfectionisme en ga zo maar door!

Kinderen zijn meedogenloos en pesten als copingmechanisme

Vanaf de basisschool worden we samengevoegd in groepen met heel veel verschillende kinderen van verschillende afkomsten met verschillende culturen en sociale statussen. We zien al snel dat iedereen anders is, anders ‘presteert’, zich anders gedraagt en ook verschillend communiceert. Ben je een persoon die boven of onder gemiddeld is dan val je al snel op.

Vb. Als je niet goed presteert tijdens gym, word je als laatste met tegenzin gekozen, ben je een sporter, dan word je als eerste gekozen. Draag je een bril, word je al gauw afgekeurd en gepest of als nerd bestempeld. Als je wat dikker bent dan de rest, ben je een dikzak.

Waarom kinderen zo met elkaar omgaan heeft ook weer te maken met

• te weinig zelfrespect
• een lage eigenwaarde
• geen respect voor grenzen (van anderen)
• en niet te hebben geleerd om op een gezonde manier om te gaan met regels, grenzen en consequenties

Afhankelijk van het gezin waarin je geboren wordt leer je op gezonde of ongezonde manier grenzen stellen.

We passen ons aan, aan de opvoeding van onze ouders. Terwijl je als kind heel dicht bij je eigen gevoel staat en weet waar je behoeften liggen. Maar de consequentie is dat je gestraft wordt voor het over de grenzen heen gaan (van onze ouders).

Wat velen van ons niet hebben geleerd is om op een gezonde wijze met grenzen om te gaan. Een strenge opvoeding zorgt voor angst, (faalangst) prestatiedruk, bewijsdrang, en je nooit goed genoeg voelen. Je wilt de goedkeuring van de ander (vaak een meerdere zoals een manager of werkgever).

Een hele lakse opvoeding met geen of weinig grenzen zorgt voor impulsieve beslissingen, buitensporig gedrag, (aso gedrag), geen respect voor andermans grenzen, tactloze mensen, onstuimige relaties (grenzenloos).

Grenzen aangeven in relaties tips

Voordat je grenzen kunt aangeven moet je de grenzen eerst leren kennen. Het begint bij jezelf te observeren. Gedachtes als: ‘gewoon even doorgaan, we zitten allemaal in hetzelfde schuitje, of niemand anders doet het, dan doe ik het maar gewoon’. Zijn typische overtuigingen die bij velen tot uitputting leiden.

Je grenzen beschermen is een belangrijke stap in het voorkomen van stress, burn-out en een ongezonde relatie.

Tip 1) Oefening grenzen aangeven: ga bewust uit je comfort zone, praat over je gevoel, je mag gehoord worden

Challenge jezelf zo nu en dan, sinds dit thema voor jou bewust is geworden. Het is goed om uit jezelf te trainen om uit je schulpje te komen en het patroon te doorbreken. In het begin is dit eng, maar al gauw na wat oefenen wordt het makkelijker. Wat vind jij eng om te doen als het gaat om nee zeggen of iemand afwijzen?

Bekijk alle tips en oefeningen op deze pagina

EMTC Zakelijk – ziekteverzuim verlagen door grenzen te leren herkennen

Bij EMTC zetten we ons in om ziekteverzuim omlaag te brengen door mensen en organisaties te leren over het nut van grenzen herkennen, aangeven en aanhouden. Uit studies, observatie van de huidige werkcultuur en bij onze cliënten in de praktijk hebben we ervaren dat het aangeven van duidelijke grenzen een vaardigheid is waar in onze jeugd (te) weinig aandacht voor was. We zien bij de meeste mensen die (vanuit ziekte/uitputting) bij ons komen, dat de achterliggende oorzaak voornamelijk vanuit opvoeding en maatschappelijke verwachtingen komen. Cliënten vertellen dat het zo hoort, dat ze niet beter weten of dat ze vinden dat het van hun wordt verwacht om maar door te gaan wanneer ze eigenlijk iets anders voelen.